Soạn văn 7 bài Gò Me (trích, Hoàng Tố Nguyên)

Đất nước Việt Nam trải dài từ Bắc chí Nam, nơi nào cũng có những cảnh sắc say đắm lòng người, những vùng quê đậm đà bản sắc riêng biệt. Khám phá mảnh đất hình chữ S, ta xuôi về vùng đất Nam Bộ sông nước mênh mông với những gò nổi, rừng đước, rừng tràm bạt ngàn, với con người chân chất giản dị. Cùng HocVanCoTruongPhuong tìm hiểu vẻ đẹp vùng sông nước Nam Bộ qua bài thơ Gò Me (trích, Hoàng Tố Nguyên) trong chủ đề Giai điệu đất nước chương trình Ngữ văn 7 Kết nối tri thức với cuộc sống.
gò me

1. Trước khi đọc

Câu hỏi 1: Em biết những bài thơ nào viết về miền đất Nam Bộ? Hãy đọc cho cả lớp nghe một đoạn thơ mà em yêu thích.

Gợi ý:

– HS tìm hiểu những bài thơ: Gửi Nam Bộ mến yêu (Xuân Diệu), Cửu Long Giang ta ơi (Nguyên Hồng), Vàm Cỏ Đông (Hoài Vũ), Gói đất miền Nam (Xuân Miễu),…

Câu hỏi 2: Chia sẻ những điều em biết về vẻ đẹp của miền đất này.

Gợi ý:

– HS tìm hiểu về vị trí địa lý, vẻ đẹp thiên nhiên, con người của vùng đất Nam Bộ.

– Cụ thể: Miền đất Nam Bộ nằm ở cực Nam Tổ quốc, vùng đất cuối cùng của đất nước. Nhắc đến vùng đất này, ai trong chúng ta cũng nghĩ ngay đến hình ảnh miền sông nước mênh mông với dòng phù sa bồi đắp đất đai màu mỡ. Bởi Nam Bộ nằm rất gần biển Đông, là một vùng châu thổ với nhiều cửa sông đổ ra biển. Khung cảnh thiên nhiên Nam Bộ kỳ thú với đặc trưng riêng của vùng sông nước, của những cánh rừng nguyên sinh, rừng tràm, rừng đước… Với lối sinh hoạt độc đáo của con người nơi đây, là hình ảnh những chợ nổi trên sông, những áo bà ba chân chất, giản dị.

2. Sau khi đọc

Câu hỏi 1: Qua nỗi nhớ của nhà thơ – một người con phải sống xa quê – cảnh sắc Gò Me hiện lên như thế nào?

Gợi ý:

– HS liệt kê những chi tiết miêu tả vẻ đẹp của cảnh sắc Gò Me: Con đê cát đỏ cỏ viền, Ruộng vây quanh, bốn mùa gió mát/ Lúa nàng keo chói rực mặt trời/ Ao làng trăng tắm, mây bơi/ Nước trong như nước mắt người tôi yêu, Me non cong vắt lưỡi liềm/ Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ,…

– Từ đó đưa ra nhận xét về cảnh sắc Gò Me hiện lên qua nỗi nhớ của nhà thơ: cảnh sắc Gò Me hiện lên rất sinh động và chi tiết. Gò Me được hiện lên từ vị trí địa lý là gần biển rồi tiếp tục được hiện lên với các hình ảnh đã rất thân thuộc: ngọn hải đăng, con đê, nhạc ngựa, ruộng đồng, ao làng, vườn mía, câu hát… Gò Me mang vẻ đẹp nên thơ, xanh mát, một bức tranh quê sinh động, đầy màu sắc với sức sống tràn trề, tươi vui.

Câu hỏi 2: Hình ảnh người dân Gò Me được tác giả khắc họa qua những chi tiết nào? Những chi tiết đó gợi cho em cảm nhận gì về con người nơi đây?

Gợi ý:

– HS cần chỉ ra được những chi tiết thể hiện hình ảnh người dân Gò Me và qua đó nêu được cảm nhận về những con người mà cuộc sống của họ gắn với ruộng đồng vùng sông nước này.

Những chi tiết khắc họa hình ảnh người dân

Chi tiết miêu tả ngoại hình của các cô gái Gò Me Những chị, những em má núng đồng tiền/ Nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón làm duyên/ Véo von điệu hát cổ truyền.
Chi tiết miêu tả phẩm chất, tâm hồn Chị tôi má đỏ, thẹn thò/ Giã me bên trã canh chua ngọt ngào.
Nhận xét: Hình ảnh những con người lao động chân chất, khỏe khoắn, duyên dáng, yêu đời, gắn bó với quê hương xứ sở,…

Câu hỏi 3: Nhớ đến Gò Me, tác giả nhớ da diết điệu hò quê hương. Việc nhà thơ hai lần dẫn lại câu hò gợi cho em suy nghĩ gì?

Gợi ý:

– HS đọc lại hai đoạn thơ trong đó có dẫn lại câu hò để cảm nhận được mối liên quan giữa dòng thơ nói về giọng hò với mạch ý tưởng, cảm xúc của toàn bài thơ.

– Việc nhà thơ hai lần dẫn lại câu hò khi nhớ về Gò Me: thể hiện tình yêu và nỗi nhớ da diết đối với quê hương, với những sinh hoạt văn hóa truyền thống của quê hương. Chính điệu hò đã góp phần quan trọng làm nên vẻ đẹp, bản sắc của vùng đất này, nên người đi xa khi nhớ về quê hương thường nhớ về những câu hò thân thương.

Câu hỏi 4: Bài thơ Gò Me có nhiều hình ảnh sinh động, giàu sức gợi. Em thích những hình ảnh nào? Vì sao?

Gợi ý:

– HS chỉ ra một số hình ảnh sinh động, giàu sức gợi trong VB:

+ Hình ảnh miêu tả âm thanh, màu sắc, không gian của Gò Me:

Ví dụ:

“Con đê cát đỏ cỏ viền

Leng keng nhạc ngựa ngược lên chợ Gò.

Ruộng vây quanh, bốn mùa gió mát

Lúa làng keo chói rực mặt trời”

+ Hình ảnh miêu tả vẻ đẹp của con người:

Ví dụ:

“Những chị, những em má núng đồng tiền

Nọc cấy, tay tròn, nghiêng nón làm duyên

Véo von điệu hát cổ truyền

“- Hò… ơ… Trai Biên Hòa lụy gái Gò Me

Không vì sắc lịch,mà chỉ vì mê giọng hò”.

+ Hình ảnh tái hiện những kỉ niệm thuở ấu thơ đáng nhớ của nhà thơ ở Gò Me:

Ví dụ:

“Ôi, thuở ấu thơ

Cắt cỏ, chăn bò

Gối đầu lên áo

Năm dưới hàng me, nghe tre thổi sáo

Lòng nghe theo bướm, theo chim”

– HS lựa chọn một hình ảnh em cảm thấy ấn tượng và lí giải vì sao em thích.

Câu hỏi 5: Nêu cảm nhận của em về tình cảm của tác giả đối với quê hương đất nước được thể hiện trong bài thơ.

Gợi ý:

– HS nhìn bao quát toàn bộ đoạn trích, sau đó trả lời các câu hỏi: Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của tác giả đối với Gò Me? Em hãy chỉ ra những biểu hiện của tình yêu quê hương, đất nước được thể hiện trong bài thơ.

– Cụ thể: Tình yêu của tác giả đối với Gò Me cứ lớn dần và sâu sắc hơn qua năm tháng, từ thuở ấu thơ đến khi trưởng thành. Tình yêu đó thể hiện ở sự gắn bó với quê hương, nỗi nhớ da diết khi phải xa quê và niềm tự hào về vẻ đẹp của quê hương – vẻ đẹp của thiên nhiên, con người, văn hóa, lịch sử,…

Câu hỏi 6: Nhà thơ lấy tên một vùng đất làm nhan đề bài thơ. Hãy kể tên một số tác phẩm mà em đã học, đã đọc cũng có cách đặt nhan đề tương tự.

Gợi ý:

– Cô Tô (Nguyễn Tuân), Hang Én (Hà My), Cửu Long Giang ta ơi (Nguyên Hồng), Vàm Cỏ Đông (Hoài Vũ)…

3. Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) nêu cảm nhận của em về đoạn thơ từ Ôi, thuở ấu thơ đến Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ.

Gợi ý:

– HS tìm ý cho đoạn văn:

+ Ấn tượng của em về những từ ngữ, hình ảnh trong đoạn thơ?

+ Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của tác giả thể hiện trong đoạn thơ?

+ Ngôn ngữ, giọng điệu của đoạn thơ có gì nổi bật?

+ Đoạn thơ đã khơi gợi trong em những tình cảm gì đối với quê hương đất nước?

Đoạn văn tham khảo:

Đọc Gò Me của nhà thơ Hoàng Tố Nguyên, ta như được trở về với quê hương xứ sở, được đến thăm vùng sông nước miền Nam tươi đẹp với những con người chân chất giản dị. Đặc biệt đoạn thơ để lại nhiều cảm xúc với độc giả:

“Ôi, thuở ấu thơ

Cắt cỏ, chăn bò

Gối đầu lên áo

Năm dưới hàng me, nghe tre thổi sáo

Lòng nghe theo bướm, theo chim

Me non cong vắt lưỡi liềm

Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ.”

Những dòng thơ gợi lên dáng hình quê hương trong kí ức của một con người xa quê. Đó là hình ảnh tuổi thơ “cắt cỏ, chăn bò” rồi “nằm dưới hàng me”, đầu gối lên áo lắng nghe âm thanh vi vu của hàng tre thổi sáo. Cuộc sống thật bình yên, vô lo vô nghĩ nhưng đọng lại trong lòng người xa xứ mãi không rời. Phép so sánh liên tưởng qua lăng kính trẻ thơ “Me non cong vắt lưỡi liềm/Lá xanh như dải lụa mềm lửng lơ” gợi lên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Càng cảm nhận được tình yêu quê hương, nỗi nhớ một thời con non trẻ bên những cảnh vật thân thuộc nơi quê nhà. Giọng thơ tha thiết với những từ ngữ giàu sức gợi hình gợi cảm như bộc lộ được cảm giác yên bình khi nghĩ về quê hương và nỗi nhớ nhung khôn nguôi trong lòng tác giả.

 

5/5 (1 bình chọn)