Lớp 6
Trong cuộc sống, chúng ta không ít lần chứng kiến vấn nạn đánh giá người khác thông qua ngoại hình theo kiểu cứ thấy xấu xí, có khiếm khuyết về hình thể,… thì mặc định người đó là kẻ xấu xa, quái gở, đáng ghét, vô dụng,… Câu chuyện cổ tích mà chúng ta tìm hiểu trong chủ điểm Miền cổ tích, chương trình Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo sẽ giúp các em có cái nhìn đúng đắn hơn về vấn nạn này từ đó dám lên tiếng để bảo vệ những người thiệt thòi về hình thể. TruongPhuong.com cùng các em tìm hiểu truyện cổ tích Sọ Dừa.
1. Chuẩn bị đọc
Câu hỏi 1: Đã bao giờ em đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài? Cách đánh giá như thế có chính xác không?
Gợi ý:
– Hs chia sẻ trải nghiệm của mình về việc đánh giá con người qua hình thức bên ngoài. Chẳng hạn nhìn vào cách ăn mặc để nhận xét
– Cách đánh giá như vậy không hoàn toàn chính xác, vì hình thức bên ngoài không thể hiện hết được về một con người.
Câu hỏi 2: Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?
Gợi ý:
– Nhan đề Sọ Dừa:
+ Sọ Dừa là vỏ quả dừa.
+ là tên nhân vật nào đó trong văn bản.
+ là tên nhân vật người trong lốt sọ dừa
…
2. Trải nghiệm cùng văn bản
Câu hỏi 1: Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được gì về nhân vật Sọ Dừa?
Gợi ý:
Trong phần mở đầu đã giới thiệu về sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa:
+ Hai ông bà lão già rồi vẫn chưa có con
+ Người vợ vào rừng hái củi, thấy cái sọ dừa bên gốc cây to đựng đầy nước đã uống và rồi có mang.
+ Sinh ra đứa bé không tay chân, tròn như quả dừa, cất được tiếng nói xin người mẹ nuôi mình.
Câu hỏi 2: Theo em, Sọ Dừa tìm được lễ vật hay không?
Gợi ý:
– Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật, bởi những con người hiền lành, lương thiện, chịu nhiều thiệt thòi sẽ thường nhận được sự giúp đỡ, thể hiện ước mơ của nhân dân ta “ở hiền gặp lành”.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu hỏi 1. Truyện cổ tích thường kể về nhân vật bất hạnh (người mồ côi, người mang lốt vật…), nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh. Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
Gợi ý:
– Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh: người mang lốt vật.
Câu hỏi 2. Sắp xếp lại các sự việc theo đúng trình từ xảy ra trong truyện:
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
e. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
f. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
Gợi ý:
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
c. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
d. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
e. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
f. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
h. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
=> Cốt truyện theo trình tự thời gian.
Câu hỏi 3. Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua chuỗi hành động xuyên suốt tác phẩm. Điều này được thể hiện như thế nào qua nhân vật Sọ Dừa?
Gợi ý:
| Hành động của Sọ Dừa | Phẩm chất |
| Xin đi chăn bò, không quản nắng mưa | Tự trọng, nghị lực, siêng năng, chăm chỉ |
| Giục mẹ hỏi cưới con gái phú ông | Tự tin, biết khát vọng về hạnh phúc |
| Ngày đêm miệt mài đèn sách, chờ khoa thi | Ham học hỏi, có chí tiến thủ |
| Trước khi chia tay, đưa cho vợ hòn đá, con dao, hai quả trứng và dặn dò | Kỹ lưỡng, chu đáo |
| … |
Câu hỏi 4. Hãy chỉ ra các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa. Theo em, các yếu tố kì ảo trong truyện này có vai trò gì?
Gợi ý:
* Các yếu tố kì ảo
– Sự ra đời của Sọ Dừa: bà mẹ uống nước từ cái sọ dừa bên gốc cây to và có mang, sinh ra Sọ Dừa không có tay chân, tròn như quả dừa.
– Chàng đi chăn bò cho phú ông, không có chân tay nhưng chăn bò rất giỏi.
– Sọ Dừa biến thành chàng trai khôi ngô, thổi sáo chăn bò, có tiếng động chàng trai biến mất, chỉ còn lại Sọ Dừa nằm lăn lóc ở đấy.
– Vợ Sọ Dừa bị hai cô chị hại đẩy xuống biển, cô lấy dao đâm chết cá và mổ bụng chui ra.
* Vai trò của các yếu tố kì ảo:
– Giúp thể hiện bản chất tốt đẹp của Sọ Dừa ẩn trong vẻ xấu xí bên ngoài, giúp cho cuộc đời của Sọ Dừa tiến lên một trang mới.
– Thể hiện được ước mơ của nhân dân: hiền lành, lương thiện sẽ gặp được những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
– Giúp cho truyện trở nên hấp dẫn, gây hứng thú với người đọc.
Câu hỏi 5. Xác định đề tài của truyện
Gợi ý:
– Đề tài: Viết về những con người có khiếm khuyết về hình thể nhưng nỗ lực để làm chủ cuộc sống.
Câu hỏi 6. Cho biết chủ đề của truyện.
Gợi ý:
– Chủ đề: Truyện thể hiện ước mơ, nguyện vọng của nhân dân về sự đổi đời cho người thiệt thòi đau khổ, mơ ước cho sự công bằng xã hội. Người tài giỏi đức độ phải được sống hạnh phúc, còn kẻ ác tham lam sẽ bị trừng trị thích đáng.
Câu hỏi 7. Qua truyện Sọ Dừa, em học gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người?
Gợi ý:
Qua truyện Sọ Dừa, bài học cần rút ra: đó là không nên nhìn nhận, đánh giá con người chỉ qua vẻ bề ngoài mà cần coi trọng phẩm chất, tính cách, vẻ đẹp bên trong tâm hồn của họ.
